Tanık (Şahit) Kimdir?

Tanık (şahit), dava konusu olay hakkında bilgi sahibi olduğu bilinen; ancak davaya taraf olmayan kişilerdir.

Bir kişinin tanık olduğu olayla ilgili sahip olduğu bilgileri adli makamlar önünde anlatması ‘’tanıklık’’ olarak nitelendirilmektedir.

•Ceza muhakemesinde, tanık dinlemeye soruşturma evresinde Cumhuriyet savcısı, kovuşturma evresinde ise mahkeme veya istinabe olunan hâkim yetkilidir.

•Tanıklık, kamu hukukundan doğan bir görevdir. Bu nedenle tanığın, adli merciler huzurunda tanık olduğu olayları gerçeğe uygun bir şekilde anlatma görevi bulunmaktadır.

•Tanığın; tanıklıktan çekinme, kendisi ve yakınları aleyhine açıklamada bulunmaktan çekinme, tazminat ve masraflarını isteme hakkı vardır.

•Kural olarak şüpheli veya sanık kendi eylemleri için tanık olarak dinlenemez. Diğer şeriklerin eylemleri bakımından ise yemin verdirilmeden dinlenebilirler.  5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 50 inci maddesinde yemin verilmeyen tanıklar arasında; “Soruşturma veya kovuşturma konusu suçlara iştirakten veya bu suçlar nedeniyle suçluyu kayırmaktan ya da suç delillerini yok etme, gizleme veya değiştirmekten şüpheli, sanık veya hükümlü olanlar” düzenlenmiştir. Dolayısıyla şüpheli veya sanığın, diğer şüpheli veya sanıklar hakkında tanıklık yapmasına engel bir durum yoktur. Ancak şüpheli veya sanık kendi eylemi için tanık olarak dinlenemez.

•CMK’nın 236 ncı maddesinin birinci fıkrası gereği mağdurun tanık olarak dinlenmesi halinde yemin dışında, tanıklığa ilişkin hükümler uygulanmaktadır.

•Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 210 uncu maddesinin birinci fıkrası uyarınca bir olayın delili, tek tanığın görgü ve bilgisinden ibaret ise bu tanığın dinlenilme zorunluluğu vardır. Dolayısıyla soruşturma evresindeki beyanına dayanarak, söz konusu beyanın okunması suretiyle hüküm kurulamaz.

•CMK’nın 179 uncu maddesine göre sanık duruşma sırasında tanık getirebilir. Mahkemeden tanıklarını duruşmaya davet etmesini de talep edebilir.

•CMK’nın 200 üncü maddesine göre, suç ortaklarının veya tanığın sanığın yüzüne karşı gerçeği söylemeyeceğinden endişe edilmesi halinde, mahkeme, sorgu ya da dinleme sırasında sanığın mahkeme salonundan dışarı çıkarılmasına karar verebilir, ancak tekrar getirildiğinde sanığa tutanaklar okunup gerekirse içeriği anlatılır.

•CMK’nın 212 nci maddesi uyarınca, tanık, bir hususu hatırlayamadığını söylerse önceki ifadesini içeren tutanağın ilgili kısmı okunarak hatırlamasına yardım edilir. Tanığın duruşmadaki ifadesiyle önceki ifadesi arasında çelişki bulunduğunda, evvelce alınmış ifadesi okunarak çelişkinin giderilmesine çalışılır.